Uyuşturucu ticareti suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti başlıklı 188. maddesinde düzenlenmiştir.
Uyuşturucu Ticareti Suçu Şartları
Uyuşturucu ticareti suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Kamu Sağlığına Karşı Suçlar başlıklı üçüncü bölümü içerisinde 188. maddenin (1) ve (3) numaralı fıkrasında düzenlenmiştir. (1) numaralı fıkra uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacaktır.
(3) numaralı fıkra uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacaktır. Ancak uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması halinde veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olmayacaktır.
Bu suçta korunan hukuki değer özellikle genç bireylerin sağlığı olmak üzere kamu sağlığıdır. Yalnızca kullananların sağlığını hedef almamakta olup korunan hukuki değer tüm toplumun sağlığıdır.
Uyuşturucu ticareti suçunun faili herkes olabilmektedir. Yani bu suç herkes tarafından işlenebilecektir.
Bu suçun mağduru kamudur. Kamuyu, toplumu oluşturan her birey bu suçun mağduru olacaktır. Uyuşturucu ticareti suçu için suçun konusu uyuşturucu ve uyarıcı maddelerdir. Ancak 5237 sayılı Türk ceza Kanunu’nda hangi uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin kapsam altında olacağı belirtilmemiştir. Uyuşturucu veya uyarıcı etki yapan ve kişilerde bağımlılık meydana getiren bütün maddeler bu suçun konusunu oluşturacaktır. Hakim suçun konusu maddenin uyuşturucu veya uyarıcı madde olup olmayacağını kendisi takdir edecektir.
Uyuşturucu ticareti suçu, kanun maddesinde sayılan bir veya birden fazla hareketle işlenebilecektir. İlgili hüküm uyarınca bu fiiller uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç etmek, ülke içinde satmak, satışa arz etmek, başkalarına vermek, sevk etmek, nakletmek, depolamak, satın almak, kabul etmek ve bulundurmaktır.
Uyuşturucu maddenin imal edilmesi, bir maddenin veya bir uyuşturucu veya uyarıcı maddenin işlemden geçirilerek uyuşturucu bir başka maddeye dönüştürülmesidir. Böylelikle maddenin niteliği değişecek ve madde uyuşturucu veya uyarıcı madde olacak ya da uyuşturucu veya uyarıcı bir madde başka bir uyuşturucu veya uyarıcı madde olacaktır. İmalat gerçekleştirilirken uyuşturucu imalatı için kullanılan araçların ve yerin imal edilmeye elverişli olması gerekmektedir.
Uyuşturucu maddenin ithal edilmesi, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak yurt dışından ülke içine sokulmasıdır. Bu kara, deniz ve hava sahası yoluyla gerçekleştirilebilecektir. Burada uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ülkenin siyasi sınırlarına sokulması yeterli olacaktır.
Uyuşturucu maddenin ihraç edilmesinde yurt içinde bulunan uyuşturucu veya uyarıcı maddenin yurt dışına çıkarılmaktadır. İhraç fiili gümrük kapısından geçmekle gerçekleşmiş sayılacaktır. Bu madde ülke sınırlarından çıkarılmadan yakalandığı takdirde uyuşturucu madde ihraç etme suçuna teşebbüs söz konusu olacaktır. Ülke sınırına gelmeden uyuşturucunun yakalanması halinde uyuşturucunun ihracına teşebbüs değil, uyuşturucu madde nakletme veya bulundurma suçundan hüküm verilecektir.
Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin satılması bu maddelerin belirli bir bedel karşılığında başkasına devredilmesidir.
Bu maddelerin satışa arz edilmesi ise uyuşturucu veya uyarıcı maddenin sahibinin ya da bu maddeyi elinde bulunduranın bu maddeyi satmak için satma iradesini ortaya koyan herhangi bir davranışta bulunmasıdır. İnternete ya da başkaca bir platforma bu maddeler için ilan koymaya ilişkin elverişli tüm hareketler bu kapsamda sayılacaktır.
Başkalarına vermek fiili Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararında tanımlanmıştır. İlgili kararda[1] bir kişinin mülkiyetinde ya da zilyetliğinde bulunan uyuşturucu maddeyi satış sayılmayacak şekilde ve bedel alınmadan başkalarına devredilmesi, başkalarına vermek olarak tanımlanmıştır. Bu fiilin gerçekleşmesi için uyuşturucuyu alacak ve verecek kişinin iradelerinin uyuşması ve maddenin zilyetliğinin devredilmesi gerekmektedir.
Sevk etmek fiili ile sahibi ya da zilyedi olunan uyuşturucu veya uyarıcı madde bir yerden bir yere bir başka kişi aracılığıyla kullanma amacı dışında bir amaçla gönderilmektedir.
Nakletmek fiilinde ise uyuşturucu veya uyarıcı madde fail tarafından bir yerde başka bir yere bizzat götürülmektedir. Bu fiilin gerçekleşmesi için uyuşturucu veya uyarıcı maddenin para karşılığı naklinin önemi yoktur. Nakli gerçekleştiren failin uyuşturucu veya uyarıcı madde taşıdığını bilmesi yeterlidir.
Depolamak fiilinde ise uyuşturucu veya uyarıcı madde kişisel kullanım amacıyla hareket edilmeksizin bir yerde tutulmaktadır.
Fail uyuşturucu ticareti suçunu ancak kast ile işleyebilecektir. Bu suçun belirli bir amaçla gerçekleştirilmesi amacıyla işlenmesi şartı aranmamaktadır. Burada önemli olan failin kişisel kullanımı dışında bir amacı olan uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ticaretinin gerçekleştirilmesi olmalıdır.
Uyuşturucu Ticareti Somut Delil
Uyuşturucu ticareti suçu kapsamında savcılık somut deliller ortaya koyarak failin uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ticaretini yaptığını kanıtlamalıdır. Bu kapsamda savcılığın somut delillere ihtiyacı vardır. Somut delil sayılabilecek hususlara kişisel kullanımı aşan miktarda uyuşturucu veya uyarıcı madde, uyuşturucu maddenin türü, saf halde uyuşturucu, şüpheli üzerinde küçük paketlere bölünmüş madde bulunması gibi haller örnek gösterilebilecektir.
Uyuşturucu maddenin eroin, kokain, metamfetamin gibi maddelerden olması da somut delil kapsamında sayılabilecektir.
Uyuşturucu Ticaretinde Teşebbüs
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 35. maddesinde teşebbüs açıklanmıştır. İlgili madde uyarınca kişi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamazsa teşebbüsten dolayı sorumlu olacaktır.
Yukarıda belirtildiği üzere uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden, ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden ve bulundurma fiillerini gerçekleştiren kişi cezalandırılacaktır. Suçun gerçekleşmesi için bu seçimlik hareketlerden en az birinin gerçekleştirilmesi yeterlidir.
Uyuşturucu ticareti suçunda bu hareketlerin tam anlamıyla gerçekleşmemesi halinde uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ticareti teşebbüs aşamasında kalacaktır. Ancak bu aşamaya kadar gerçekleştirilen fiil madde hükmünde sayılan başka fiiller anlamına geliyorsa bu fiiller üzerinden cezalandırılacaktır.
Ancak yukarıda da belirtildiği üzere uyuşturucu ve uyarıcı maddenin ihracı fiili gerçekleştirilirken bu yönden suç teşebbüs aşamasında kalabilecektir.
Uyuşturucu Ticaretinde Nitelikli Haller
Uyuşturucu ticareti suçunda nitelikli haller 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinde açıklanmıştır.
- maddenin (3) numaralı fıkrasında uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması halinde veren veya satan kişiye verilecek hapis cezasının on beş yıldan az olamayacağı belirtilmiştir. Suçun temel şeklinde uyuşturucu veya uyarıcı madde satan kişiye verilecek ceza en az on yıl olarak belirtilmişken burada mağdurun çocuk olması sebebiyle cezanın alt sınırı yükseltilmiştir.
Suçun konusu kapsamında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin (4) numaralı fıkrası uyarınca uyuşturucu ticareti kapsamında uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya baz morfin olması halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır. Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bazı türevlerinin ticaretinin yapılması bu kapsamda cezayı ağırlaştıran bir nitelikli hal olarak sayılmıştır.
Yine uyuşturucu veya uyarıcı maddeler hakkında ülke içinde satış, satışa arz etme, başkalarına verme, sevk etme, nakletme, depolama, satın alma, kabul etme, bulundurma fiillerinin okul, yurt hastane, kışla ve ibadethane gibi tedavi, eğitim, askeri ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır.
İştirak ve suç örgütü kapsamında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin (5) numaralı fıkrası uyarınca uyuşturucu ticareti suçunun üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat arttırılacaktır. Görüleceği üzere iştirak ve örgüt halinde uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ticaretinin yapılması cezayı arttırıcı bir nitelikli hal olarak öngörülmüştür.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin (6) numaralı fıkrasında cezayı azaltılacak bir nitelikli hal açıklanmıştır. İlgili fıkra uyarınca üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanacaktır. Ancak verilecek ceza yarısına kadar indirilebilecektir. Burada yasadışı üretilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ticaretine nazaran izne tabi olarak üretilen maddelerin ticareti kamuya daha az zararlı görülmüştür. Bu sebeple verilecek cezanın yarıya kadar indirilebileceği açıklanmıştır.
Ancak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. Maddesinin (8) numaralı fıkrası uyarınca uyuşturucu ticareti suçu tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır. Hükümde de gösterildiği üzere belirli kişilerin fail niteliği cezalandırma kapsamında etki edecektir.
Uyuşturucu Ticareti Cezası
Uyuşturucu ticareti suçu kapsamında uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacaktır. Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin imali, ithal edilmesi veya ihraç edilmesi için seçimlik yaptırım öngörülmemiş olup fail veya faillere hem hapis hem de adli para cezası verilmektedir.
Cezalandırmada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin (2) numaralı fıkrasında açıklanmıştır. İlgili hüküm uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak değerlendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilecektir.
Yyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden ve bulunduran kişi on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacaktır. Yine imal, ithal ve ihraç fiillerinde olduğu gibi burada da hakim tarafından hem hapis hem de adli para cezasına hükmolunacaktır.
Ayrıca uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithali veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacaktır. Görülmektedir ki uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithali veya imali resmi makamların iznine bağlı olan madde de uyuşturucu ticareti kapsamında cezalandırılacaktır.
