KATALOG SUÇLAR NELERDİR?

Ceza Hukuku / Yazan

Katalog suçlar, işlenmesi halinde kişilere çeşitli koruma tedbirlerinin uygulanabildiği ve kanunda sınırlı sayıda belirtilmiş olan suç tiplerine verilen genel isimdir. Katalog suç nedir sorusunun cevabının ardından katalog suçlarının kanundaki yerinden bahsetmek gerekmektedir. Katalog suçlar 9105 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda yer almaktadır. Katalog suçlar özellikle tutuklama sebepleri açısından büyük önem arz etmektedir.

Katalog Suç Nedir?

Katalog suç nedir sorusunun cevabı her ne kadar yukarıda verilmiş olsa da bu suçların özelliklerini detaylandırmak yerinde olacaktır. CMK m.100/3’te yer alan katalog suçlar kendiliğinden tutuklama nedeninin varlığına haiz olacak niteliktedir. Buna göre, sınırlı sayıda belirtilen katalog suçlar arasından birini işleyen sanık veya şüpheli bakımından tutuklama nedenleri var kabul edilmektedir. CMK m. 100/3’te yer alan katalog suçlar tutuklama sıralamasını;

  1. 9.2004tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
  • Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (madde 76, 77, 78),
  • Kasten öldürme (madde 81, 82, 83),
  • (Ek: 6/12/2006 –5560/17 md.) Silahla işlenmiş kasten yaralama (madde 86, fıkra 3, bent e) ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama (madde 87),
  • İşkence (madde94, 95)
  • Cinsel saldırı (birinci fıkra hariç, madde 102),
  • Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
  • (Ek: 6/12/2006 –5560/17 md.) Hırsızlık (madde 141, 142) ve yağma (madde 148, 149),
  • Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
  • Suç işleme kamacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç, madde 220),
  • Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 307, 308),
  • Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314,315),
  1. 7.1953tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları.
  2. 6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu.
  3. 7.2003 tarihli ve 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar.
  4. 7.1983tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74’üncü maddelerinde tanımlanan suçlar
  5. 8.1956tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 110 uncu maddesinin dört ve beşinci fıkralarında tanımlanan kasten orman yakma suçları.
  6. (Ek: 27/3/2015-6638/14md.) 6/10/1983 tarihli ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun33 üncü maddesinde sayılan suçlar.
  7. (Ek:27/3/2015-6638/14 md.) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 7’nci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen suçlar şeklinde belirtmek mümkündür.

Katalog Suçlar Tutuklama Meselesi

Tutuklama, kişiyi hürriyetinden yoksun kılmaya haiz bir yaptırım olduğundan bu konu ile ilgili kararı verecek hakimin bir takım sorumlulukları bulunmaktadır. Katalog suçlar tutuklama gibi oldukça ciddi bir koruma tedbirine sebebiyet verebildiğinden bu suçların işlevi büyüktür. Normal şartlarda hakimin tutuklama emrini verebilmesi için bazı şartların varlığı gerekmektedir. Tutuklama kararını veren hakimin bahsedeceğimiz tutuklama nedenlerinin varlığını kararının gerekçesinde belirtmesi gerekmektedir. Bu nedenler olmadığı halde verilen tutuklama kararları haksız nitelikte olmaktadır. Buna göre;

  • Şüpheli veya sanık hakkında somut bir kaçma tehlikesinin bulunması
  • Şüpheli veya sanık bakımından delilleri karartma tehlikesinin varlığı tutuklama kararının belli ölçülerde verilmesini haklı kılan şartlar arasında yer almaktadır.

Katalog suçlar tutuklama meselesi de işte bu noktada karşımıza çıkmaktadır. Katalog suçlar kategorisinde bir suç işleyen kişi hakkında tutuklama kararı verecek kişinin tutuklamaya ilişkin herhangi bir gerekçe göstermesine gerek bulunmaz. Katalog suçlar tutuklama nedenlerini direkt olarak oluşturduğundan tutuklama nedenleri var kabul edilerek karar verilebilmektedir.

Katalog Suçlar Niteliğinde Bir Suç İşleyen Kişinin Tutukluluğu Kesin midir?

Katalog suçlar tutuklama karinesi oluştursa da bu durum şüpheli veya sanığın kesin olarak tutuklanacağı anlamına gelmemektedir. Katalog suçlar dışındaki suçlarda hakimin tutuklama nedeninin varlığını ispatı gerekirken, katalog suçlar bakımından tutuklama nedeninin yokluğunu ispat yükümlülüğü sanık veya şüphelinin sorumluluğundadır. Katalog suçlar kategorisinde bir suç işleyen kişinin tutuklama nedenlerinin var olmadığını kanıtlaması üzerine tutuklanmaması mümkün olabilmektedir. Kişinin tutuklama nedenlerinin var olmadığını ceza hukuku sistematiği gereğince ispat etmesi, yani kaçma veya delil karartma tehlikesinin bulunmadığını somut delillerle kanıtlaması halinde tutuklanmama ihtimali söz konusu olabilmektedir.

Katalog Suçlar Tutuklama Konusunda Yapılan Değişiklikler

CMK madde 100 tutuklama nedenleri başlığı altında değinilen katalog suçlar 4. Yargı Paketi Değişikliği ile birtakım revizelere uğramıştır. Kişiyi hürriyetinden yoksun bırakacak nitelikte olan tutuklama, Türk hukukundaki en ağır koruma tedbiri olması sebebiyle sıkı kurallara tabi olmaktadır. Keyfi ve suistimale müsait herhangi bir karar verilmemesi adına da katalog suçlar vb. şartlar getirilmiş ve tutuklama durumu bazı şartlara bağlanmıştır.

  1. Yargı Paketi Değişikliği ile birlikte CMK madde 100 tutuklama nedenleri konusu daha sıkı şartlara bağlanmıştır. Buna göre CMK m. 100/3’te yer alan tutuklama için kuvvetli suç şüphesinin yeterli görüldüğü hüküm değiştirilerek CMK madde 100 tutuklama nedenleri için somut delillerin gerekli olduğu gerekçesi sunulmuştur.

CMK Madde 100 Tutuklama Nedenleri Nelerdir?

  • Somut delillerin varlığı
  • Tutuklama nedeninin varlığı
  • Tutuklama tedbirinin ölçülülük ilkesine uygun olması
  • Tutuklama kararının hakim tarafından verilmiş olması
  • Tutuklama kararının yalnızca katalog suçlar kategorisindeki suçu işleyen kişi, yani sanık veya şüpheli için verilmiş olması
  • Tutuklama kararı verilecek olan kişinin herhangi bir tutuklama yasağının bulunmaması

CMK m. 100/2 Tutuklama Zorunluluğu Bulunmayan Durumlar

CMK m.100/2’de yer alan haller CMK madde 100 tutuklama nedenleri arasında yer alan CMK m.100/3 hükmünden farklı olarak tutuklama nedeni var kabul edilse de zorunluluk teşkil etmemektedir. Bu hükmün geçerli olduğu durumlarda hakim vicdani kanaatini kullanmak ve somut olayı değerlendirmek durumundadır. CMK m. 100/2’deki durumların gerçekleşmesi halinde tutuklama nedenlerinin varlığı kabul edilebilse de herhangi bir tedbir uygulanmadığı görülebilmektedir. Ancak CMK madde 100 tutuklama nedenleri kesin bir katalog suçlar tutuklama sebebi oluşturmaktadır. Bu halde de sanık veya şüphelinin ispatı üzerine hakimin tutuklama emri vermediği görülse de uygulamada CMK madde 100 tutuklama nedenleri çoğunlukla tutuklama cezası ile sonuçlanmaktadır.

CMK m. 100/2’de yer alan tutuklama nedenleri ise;

  1. a) Şüpheli veya sanığın kaçması, saklanması veya kaçacağı şüphesini uyandıran somut olgular varsa
  2. b) Şüpheli veya sanığın davranışları;
  3. Delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme,
  4. Tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapılması girişiminde bulunma hususlarında kuvvetli şüphe oluşturması gibi detaylar incelenerek karar verilen durumları oluşturmaktadır.

Katalog suçlar, katalog suç nedir, CMK madde 100 tutuklama nedenleri, katalog suçlar tutuklama konusu gibi detayların açıklandığı bu yazımızdan anlaşılacağı üzere katalog suçlar en ağır koruma tedbirine haiz olan suç tipleri arasında yer almaktadır. Hakkında tutuklama kararı verilen kişiye tutuklamaya itiraz açısından büyük yüklerin düştüğü, savunma ve prosedürlerin iyi yönetilmesinin gerektiği bu suç tipiyle ilgili her durum için iyi bir ceza avukatı, CMK avukatı ile iletişime geçilmesi son derece faydalı olacaktır. CMK madde 100 tutuklama nedenleri ile ilgili yapılan değişiklikler ve hak kaybına uğramamak adına bilinmesi gereken diğer detaylar için profesyonel bir yardım almak ayrı bir önem arz etmektedir.