muris muvazaası

Muris muvazaası nedir sorusunun cevabını vermeden önce muvazaanın anlamına değinmek daha yerinde olacaktır. Hukukta muvazaa, karşılıklı iki kişinin, diğer üçüncü kişileri yanıltma amacıyla hareket ederek gerçek iradelerini saklamak suretiyle farklı bir hukuki işlem yapmalarına verilen isimdir. Buradan yola çıkarak muris muvazaası nedir sorusuna yanıt vermek de kolaylaşacaktır. Muris muvazaası da muvazaa teriminden yola çıkılarak şu şekilde tanımlanabilir: mirasçıları yanıltma amacıyla aslen var olmayan bir işlemi varmış gibi göstererek halk arasındaki tabiriyle “mirastan mal kaçırmaya” verilen isimdir. Muvazaalı işlemler görünürde var olsa da tarafları arasında hüküm ifade etmemektedir. Zira taraflar gerçek iradeleri farklı olmasına rağmen hukuk alemine tamamen farklı bir sözleşme yansıtmışlardır.

Muris muvazaası nedir sorusuna vereceğimiz yanıt muvazaayı ilişkin aşağıdaki bilgiler ışığında şöyle özetlenebilir:

• Taraflar arasındaki gerçek iradeler ile yapılan asıl işlem arasında kasten gerçekleştirilmiş bir uyumsuzluk,
• Bu fiilin amacının üçüncü kişileri aldatmak olması,
• Sözleşmenin taraflarının iradelerinin birbiri ile uyumlu olması halinde işleme “muvazaalı işlem” adı verilmektedir.

Muris muvazaası ya da bir diğer adıyla mirastan mal kaçırma bir nispi muvazaa çeşididir. Nispi muvazaada görünürdeki işlem ve gizli işlem olmak üzere iki işlem, iki sözleşme vardır. Bu işlemlerden görünürdeki işlem, tarafların üçüncü kişilerin iradelerini sakatlar nitelikteki aldatıcı işlemdir. Diğer işlem olan gizli işlem ise tarafların kendi aralarında hüküm doğuran yani asıl niyetlerini içeren işlemdir. Muris muvazaasında en çok karşılaşılan durumlardan biri de aslında bağışlama şeklinde devri gerçekleştirilen bir malın satış sözleşmesi yapılarak karşılığı alınmış gibi gösterilmesidir. Burada görünürdeki işlem satış işlemi iken gizli işlem ise bağışlamadır.

Muris Muvazaası Nedir

Muris muvazaası nedir, mirastan mal kaçırma nedir gibi sorular mirasçılar tarafından tereke mallarının paylaştırılması sırasında tarafımıza sıklıkla yöneltilen soruların başında gelmektedir. Muris muvazaası nedir sorusunun cevabına muvazaanın taraflarından bahsederek başlamakta fayda olacaktır. Muris muvazaasına daha ziyade miras bırakanın başvurduğu görülmektedir. Zira bu işlem ile miras bırakan belli bir mirasçısını ya da tüm mirasçılarını mirasından mahrum bırakma amacı gütmektedir. Miras bırakan bu işlemler ile mirasçısının açacağı tenkis davasının önüne geçmeyi ve bu sayede miras payına kavuşmasını engellemeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple yapmış olduğu ivazsız yani karşılıksız kazandırmaları ölünceye kadar bakma sözleşmesi ya da satış gibi göstermektedir. Muris muvazaası nedir, muris muvazaası davası neyi inceler sorusunun yanıtı aşağıdaki dört unsurun incelenmesi ile gerçekleşir:

• Görünürde İşlem Olup Olmadığı

Mirastan mal kaçırma davası içerisindeki görünürdeki işlem sıklıkla satış, ölünceye kadar bakma sözleşmesi ve bağışlama sözleşmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Görünürde işlemler muvazaalı işlemlerde arkasına saklanılan asılsız işlemlerdir. Miras bırakan bu işlemler sonucunda mirasçısını ileride açacağı tenkis davasından mahrum bırakmayı ve onun miras payını kaçırmayı hedefler. Bunun en kolay yollarından biri ise aslında karşılığını alarak gerçekleştirdiği satış işlemini tapuda bağışlama olarak göstermesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

• Muvazaa Anlaşmasının Yapılıp Yapılmadığı

Miras bırakan ve muvazaalı işlemin karşı tarafı kendi aralarında, görünür işlemden farklı olarak sözlü ya da yazılı olması fark etmeksizin bir anlaşma daha yaparlar. Gerçek iradelerini yansıttıkları bu anlaşma muvazaa anlaşması adını almaktadır. Muris muvazaası nedir sorusunun yanıtını verebilmek için muvazaa anlaşmasının varlığının tespiti önem arz etmektedir.

• Sözleşme Tarafları Dışındaki Kişilere Yönelik Aldatma Amacı Olup Olmadığı

Muris muvazaasında amaç görünürdeki işlem ve gizli işlem tesis edip görünürdeki işlem ile kişilerin aldatılmasına neden olmaktır. Dolayısıyla işlemin bilerek ve isteyerek sözleşmenin tarafları dışındaki kişileri aldatma amacı taşıması gerekmektedir.

• Gizli Sözleşmenin Var Olup Olmadığı

Gizli sözleşme tarafların asıl iradelerinin ortaya konduğu sözleşmedir. Muris muvazaası nedir sorusunun yanıtını vermemiz gizli sözleşme olmadan imkansızdır. Taraflar arasındaki gizli sözleşmenin geçerli olması için geçerlilik şartını taşıyor olması gerekmektedir. Örneğin gizli işlemin bağışlama olması durumunda taşınır bağışlamasında şekil şartı aranmazken taşınmaz satışı mutlaka bağlı olduğu resmi şekil şartına uygun yapılmak zorundadır. Aksi halde gizli işlem de geçersiz olmaktadır.

Muris muvazaası davası ya da mirastan mal kaçırma davası açıldığında yukarıdaki dört unsurun varlığı araştırılarak dava bunlara göre görülür. Muris muvazaası nedir diye sorulduğunda, bu unsurları taşıyan bir işlemin varlığının arandığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

Muris Muvazaası Davasını Kimler Açabilir

Muris muvazaası nedir sorusundan sonra sıklıkla merak edilen bir diğer soru da muris muvazaası davasını kimlerin açabileceğidir. Miras hakkı elinden alınmak amacıyla kendisinden mal kaçırılan her mirasçı, saklı pay sahibi olup olmadığına bakılmaksızın bu davayı açma hakkına sahiptir. Bu anlamda muris muvazaası davasını yasal ve atanmış mirasçılar, eş ve evlatlıklar açabilecektir. Davayı açamayacak olanlar ise redd-i miras yapanlar, mirastan ıskat edilenler ve mirastan feragat eden mirasçılar olarak belirtilmiştir. Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescili davası mirasçıların birlikte hareket etme zorunluluğu bulunmayan ve her bir mirasçının birbirinden bağımsız olarak açılabilecekleri bir davadır. Ancak bazı durumlarda terekenin diğer mirasçılarının da bu davaya katılması ya da olur vermesi gerekmektedir. Örneğin paydaşı olduğu taşınmazın terekeye döndürülmesini talep eden mirasçı davacının diğer paydaş mirasçıların onayını alarak ve davada kendilerini temsil ettirmelerini sağlayarak davanın bu şekilde sürdürülmesini sağlaması gerekmektedir.

Muris Muvazaasında Zamanaşımı Süresi

Muris muvazaası nedir sorusunun yanıtını sizlere aktarmaya çalıştığımız makalemizde son olarak muris muvazaası ya da bir diğer adıyla mirastan mal kaçırma davasında öngörülen zamanaşımı süresinden bahsetmek istiyoruz. Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescili davası murisin yani miras bırakanın ölümü ile birlikte açılabilen bir dava türüdür. Ancak bu konuda herhangi bir zamanaşımı süresi ya da hak düşürücü süre düzenlemesi yapılmamış olduğu dikkat çekmektedir. Muris muvazaası kanun uyarınca değil yerleşik içtihatlarca ve doktrindeki tartışmalar ile birlikte şekillenmiş bir dava türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple de muris muvazaası nedir, muris muvazaasında zamanaşımı süresi nedir sorusunun en net yanıtı bu davanın herhangi bir süreye tabi olmadığı olacaktır.

Muris Muvazaası Örnek Yargıtay Kararları

Yargıtay’ın 1.Hukuk Dairesi’nin K.2014/14001 sayılı kararında muris muvazaası davasının temel amacından ve bunun tespitinin nasıl yapılması gerektiğinden bahsedilmiştir. Buna göre bu davanın amacı olarak murisin işlemlerinin mirasçılarından mal kaçırma amacıyla yapılıp yapılmadığının tespitinin sağlanması olarak belirtilmiştir. Sağlıklı bir tespit için incelikle ve eldeki verilerin titiz bir şekilde değerlendirmeye alınması gerektiğinin altı çizilmiştir. Bu değerlendirme yapılırken gelenek görenek, yerel örf ve adetlerin de irdelenmesi gerektiğinin altı çizilmiş olup hayatın olağan akışında murisin yaptığı sözleşme konusu şeyin asıl bedeli ile satış bedeli arasındaki olağan dışı fiyat farkının tek başına muvazaanın kanıtı olamayacağı hükmolunmuştur. Miras bırakanın, alıcıya duyduğu güven ve minnet neticesinde bu işlemin yapılmış olduğu ve sadece satış bedelinin aşırı düşük olması muris muvazaasının ispatına yeter sebep olmaması nedeniyle muris muvazaası bulunmayan davanın reddi gerektiğine karar verilmiştir. Burada da açıkça görüldüğü üzere muris muvazaasına karar verilebilmesi için açık orantısızlık yeterli sebep kabul edilmemiş, yanında destekleyecek olguların varlığı da aranmıştır.