Boşanma Mal Paylaşımı

Boşanma mal paylaşımı eşlerin açmış olduğu anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma davasının sonuçlanması akabinde açılması gereken ve evlilik içinde edinilen ortak malların paylaştırılması amacı taşıyan bir davadır. Kural itibariyle malların eşit şekilde taraflar arasında pay edilmesi esasına dayanan boşanma mal paylaşımı davası, boşanma davasından bağımsız şekilde açılması gereken bir dava türüdür. Boşanma davası ile boşanma mal paylaşımı davası her ne kadar birlikte açılması mümkün olmayan davalar olsa da uygulamada boşanma davası ile aynı zamanda fakat farklı bir dava olarak açılan boşanma mal paylaşımı davası, boşanma davası kesinleşene kadar ertelenmektedir. Buradan anlaşılacağı üzere boşanma davası ön mesele yapılarak öncelikle çözümlenmesi gereken davadır. Boşanma mal paylaşımı davasında 1 Ocak 2002 tarihli Medeni Kanun hükümleri uygulanmaktadır. Bu sebeple boşanma mal paylaşımı bu tarih itibariyle edinilmiş mallara katılma rejimine tabi tutulmuş olup yine bu tarih itibariyle uygulanan mal rejimi uyarınca eşlerin evlilik içerisinde edindikleri mallar istisnalar dışında eşit olarak paylaştırılmaktadır. Ancak 1 Ocak 2002 öncesinde benimsenen mal rejimi mal ayrılığı rejimi olduğu için, bu tarih öncesinde edinilen mallar ise eşlerden hangisi adına kayıtlı olduğuna göre paylaştırılmaktadır. Boşanma mal paylaşımı davasında bu tarih öncesinde ve sonrasında aynı kalan tek şey, evlilik öncesi alınan malların kişisel mal kabul edilerek mal paylaşımına dahil edilmemesidir.

Boşanma Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır

Boşanma mal paylaşımı boşanma davası görüldükten ve karar kesinleştikten sonra eşlerden birinin katılma, katkı payı ya da değer artış alacağı talebiyle açılır. Evlilik birliği kurulmadan önce eşlerin ayrı ayrı edinmiş oldukları malların bu davaya konu edilmesi hiçbir şekilde mümkün değildir. Zira onlar eşlerin bireysel olarak sahip oldukları kişisel mallarıdır. Bu konuda 1 Ocak 2002 itibariyle değişen herhangi bir durum olmamıştır. Evlilik birliği içerisinde edinilen mallar ise kural olarak eşit olarak pay edilmesi usulüne dayanmakta ise de belli şartlar altında bu oranlar değişmekte, bazı mallar paylaşmaya girmemekte ve kişisel mal sayılmaktadır. Boşanma mal paylaşımı şu sıra ile yapılmaktadır:

1. Evlilik birliği sona eren eşlerden her biri kişisel mallarını alır. Bu mallar boşanma mal paylaşımı davası içerisinde paylaşılmaz. Bu kişisel mallar şunlardır:

• Evlilik birliği kurulmadan önce eşlerin bireysel olarak edinmiş oldukları mallar,
• Eşlerin evlilik birliği içerisinde kazandıkları miras payları,
• Eşlerin evlilik birliği içerisinde elde ettikleri ivazsız kazandırmalar sonucu mal varlıklarında meydana gelen artış,
• Eşlerin manevi tazminat karşılığı kazandıkları tazminatlar.

2. Kişisel mallar geri alındıktan sonra geriye kalan edinil mal niteliğindeki mallar iki eş arasında eşit olarak paylaştırılır. Evlilik birliği içerisindeki edinilmiş mallar şunlardır:

• Eşlerin çalışmalarının sonucunda elde ettikleri kazanımlar,
• Kişisel mallar sayesinde elde edilen kira geliri,
• Çeşitli sosyal yardım kuruluşları tarafından yapılan ödemeler,
• İş gücü kaybı nedeniyle kazanılan maddi tazminatlar.

Eşler evlilik birliği içerisinde ya da evlilik birliği kurulmadan önce hangi malların kişisel mal sayılacağı hususunda sözleşme ile belirleme yapabilirler. Mal rejimi sözleşmesi denilen bu sözleşme ile eşler belirledikleri kişisel malların boşanma mal paylaşımı sırasında paylaşıma dahil edilmemesi konusunda anlaşabilirler.

Boşanma mal paylaşımı davasında evlilik içerisinde alınmış tüm mallar kural olarak edinilmiş mal sayılmaktadır, bu nedenle malın kişisel mal olduğunu iddia eden eş bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Bu iddiasını ispat edemeyen tarafın iddia konusu kişisel malı edinilmiş mal kapsamında değerlendirilerek boşanma mal paylaşımı davasında her iki eş arasında paylaşıma tabi tutulacaktır.

Boşanma mal paylaşımı davası içerisinde önemli bir tabir de denkleştirme alacağıdır. Kişisel mallar diye tabir edilen ve eşlerin mal paylaşımına girmeyen mallarına ilişkin borçlarının edinilmiş mallar üzerinden karşılanması durumunda boşanma mal paylaşımı sırasında denkleştirme hesabı yapılması gereği ortaya çıkmaktadır. Denkleştirme hesabının yapılmasındaki amaç eşlerin hak kaybını ortadan kaldırmaktır. Zira borcu edinilmiş mallar ile ödenmiş bir kişisel maldan diğer eşin yararlanamaması hakkaniyetle örtüşmemektedir.

Boşanma Mal Paylaşımı Dava Açma Süresi

Boşanma mal paylaşımı davası açma süresi zamanaşımına tabidir. Bu zamanaşımı süresi geçirildiği takdirde mal paylaşımı davası açmak mümkün olmayacaktır. Boşanma davasına ilişkin kararın kesinleşmesiyle başlamakta olan zamanaşımı bu kesinleşmenin üzerinden 10 yıl geçmesiyle birlikte son bulacaktır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu da bir kararında[1] bu davanın boşanmanın kesinleşmesi kararı üzerine 10 yıllık zamanaşımı süresi geçirilmeden açılması gerektiğini belirtmiştir. Boşanma davası sürerken açılacak olan boşanma mal paylaşımı davasında boşanma davası bekletici ya da diğer adıyla ön mesele yapılacak ve mal paylaşımına ilişkin dava boşanma davası sonuçlanmadan görülmeyecektir. Ön mesele yapılan boşanma davası sonuçlandıktan ve karar kesinleştikten sonra görülecek olan boşanma mal paylaşımı davasında edinilmiş mal kategorisinde değerlendirilen kişisel mallarınız hakkında hak kaybına uğramamanız açısından boşanma avukatı ile çalışmanız büyük yarar sağlayacaktır.

Boşanma Mal Paylaşımında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Boşanma davasında Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca görevli asıl mahkeme aile mahkemeleri, aile mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise aile mahkemesi sıfatıyla genel görevli mahkeme olarak asliye hukuk mahkemeleri görevli kılınmıştır. Yetkili yer mahkemesi ise seçimlik olarak belirlenmiş olup Türk Medeni Kanunu m.214 uyarınca;

• Mal rejiminin eşlerden birinin vefatı ile sonlanmış olduğu durumlarda; ölen eşin ikamet ettiği son yerleşim yeri aile ya da asliye hukuk mahkemesi;
• Kesinleşmiş mahkeme kararı ile boşanmalarına karar verilen eşler arasında görülen boşanma mal paylaşımı davasında yetkili mahkeme boşanma kararını veren mahkemenin yetkili olduğu yer aile ya da asliye hukuk mahkemesi;
• Bu durumlardan ziyade bir halde ise davalı eş ikametgah yeri aile ya da asliye hukuk mahkemesi yetkili gösterilmiştir.

Anlaşmalı Boşanma Mal Paylaşımı

Anlaşmalı boşanma, en az 1 yıl evli kalmış olan çiftlerin başvurabildiği, uyuşmazlık konusu olabilecek her türlü hususta birlikte hazırladıkları ve imza altına aldıkları protokol gereğince anlaşarak hakim önünde de boşanma isteklerini dile getirmeleri sonucunda boşanmanın gerçekleştiği özel bir durumdur. Anlaşmalı boşanmada, yukarıda da belirttiğimiz gibi; tarafların anlaşmazlık konusu olabilecek tüm hususlarda protokol uyarınca anlaşma sağladıkları kabul edilir. Bu sebeple boşanma mal paylaşımı konusunda da anlaşmalı boşanma protokolünde maddeler bulunmaktadır. Taraflar mal paylaşımını kendi ortak kararları doğrultusunda yapmış oldukları protokol uyarınca belirlerler. Eşler bu protokolde mal paylaşımından feragat ettiklerini de açıkça belirtebilirler. Bu yönde madde koyulan protokollerde eşlerin katılma, değer artış payı, katkı payı gibi taleplerden vazgeçtiği madde metninden anlaşılmalıdır. Eşler bu hükümlerden ziyade, mal paylaşımına ilişkin hiçbir hüküm içermeyen protokoller de hazırlayabilirler. Bu durumda boşanmanın kesinleşmesinden itibaren işleyecek olan 10 yıllık zamanaşımı süresi içerisinde eşlerden biri ya da her ikisi boşanma mal paylaşımı davası açabilme hakkına sahiptirler. Zina nedeniyle açılan boşanma davası sonucunda mal paylaşımına gidilmesi durumunda ise zina yapan eşin kusuru oranında katılma payında azaltmaya hükmolunabileceği gibi kusurlu eşin katılma payı alacağı tümden ortadan kaldırılabilir. Burada hakim zina bakımından kusursuz olan eşin zararını en aza indirgemeyi hedefler.

Siz de boşanma aşamasındaki taraflardan biri olup mal paylaşımı konusunda hukuken mevcut haklarınız noktasında mağduriyet yaşamamak istiyorsanız boşanma avukatı olarak hizmet veren Otluoğlu Hukuk Bürosuna ulaşabilirsiniz. 

[1] Yargıtay HGK, K:2013/520.