Gemi adamı tazminat konusu 854 sayılı Deniz İş Kanunu uyarınca karasular ve uluslararası sularda Türk Bayrağını taşıyan ve yüz ve daha yukarı grostonluk gemilerde bir hizmet akdi ile çalışan gemi adamları ve bunların işverenleri hakkındaki uygulanır. Deniz personellerinin kanundaki ismi gemi adamıdır.
Her gemi adamı Deniz İş Kanunu’na tabi çalışan olmadığı için gemi adamı tazminat konusu kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Özellikle dikkat edilmesine ihtiyaç duyulan husus yabancı bayraklı gemilerde vazife icra eden gemi adamları DİK kapsamında olmadıkları için anlatacağımız durumlar bu gemi mensupları için geçerli olmayacaktır. Yabancı bayraklı gemide çalışan personellerin hukuki durumu 854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na değil 6098 Sayılı Borçlar Kanunu hükümlerine göre düzenlenmiştir. Bu sebeple belirgin farklılıklar oluşturmaktadır.
Türk Bayraklı Gemilerde Çalışan Gemi Adamlarının Alacakları; maaş alacağı, fazla mesai alacağı (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 28), senelik izin alacakları (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 40), hafta tatili alacakları (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 41), genel dinlence -resmi ve dini bayramlarda çalışma –alacağı (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 43)dır. Tazminatları ise kıdem (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 20) ve suç duyurusu tazminatı (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 16) olarak sayılabilmektedir.
Sayılan bu alacak ya da gemi adamı tazminat kalemlerinden birini veya birkaçını alamayan gemi adamı Türk bayraklı gemide çalıştığından 854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 46’da düzenlenmiş olduğu üzere ve 5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu kapsamında değerlendirildikleri için dava İş Mahkemelerinde açılır.
Türk bayraklı değil de yabancı bayraklı gemide çalışan gemi adamları alacağını iş mahkemelerinde değil 6098 Sayılı Borçlar Kanunu kapsamında değerlendirildikleri için alacak talebinde bulunacaklarından Asliye Hukuk Mahkemelerinde dava açmaları gerekmektedir. Bu hususta değişik kaynaklarda Deniz Uzmanlık Mahkemelerinin sorumlu olduğuna dair görüşler de bulunmakta ise de burada Yargıtay içtihatlarına dikkate almamız gerekmektedir. Yargıtay 20. Hukuk Dairesi 2016/14286 Esas, 2017/889 Karar, 7.2.2017 Tarihli ilamında yabancı bayraklı gemide çalışan gemi mensuplarının Asliye Hukuk Mahkemesinde dava açması icap ettiğini hüküm altına almıştır.
Gemi Adamı İşçilik Alacakları Nedir?
Gemi adamı tazminat ve işçilik alacakları kıdem ve ihbar tazminatının yanı sıra senelik ücretli izin alacağı, hafta tatili tutarı alacağı, genel dinlence tutarı alacağı, gemi adamı ücret alacağı, fazla mesai ücret alacağıdır.
Deniz İş Kanunu kapsamında olan, sözleşmesi feshedilen ve lüzumlu şartları oluşan gemi adamı kıdem tazminatına ve ihbar tazminatına hak kazanabilir. Kıdem tazminatının hesaplaması son ücret üstünden yapılır. İhbar ve kıdem tazminatına esas olacak ücret hesabında tutara ayrıca gemi adamına sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi olası akdi ve kanundan ötürü meydana gelen menfaatler de göz önünde bulundurulur. Gemi adamının vefatı halinde hemen hemen tüm hukuki durumlarda olduğu gibi burada da hak ve yükümlülükler mirasçılara geçeceği için tazminat da kanuni mirasçılarına ödenir. Gemi adamı tazminat ve alacakları içinde senelik ücretli izin alacağı, hafta tatili tutarı alacağı, genel dinlence tutarı alacağı, gemi adamı ücret alacağı, fazla mesai ücret alacağı şeklinde alacakları da talep etme hakkına sahiptir.
Türk Bayraklı Gemilerde Çalışan İşçilerin İşçilik Alacakları Neler?
Türk Bayraklı gemilerde çalışan işçilerin gemi adamlarının alabileceği işçilik alacakları; Maaş alacağı, fazla mesai alacağı, senelik izin alacağı, hafta tatili alacakları, genel dinlence alacağı şeklindedir. Türk Bayraklı gemilerde çalışan işçilerin alabileceği tazminatlar ise kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı olmak üzere iki ana tazminat üzerine kurulmuştur. Yabancı bayrak gemide çalışan işçiler Dik kapsamında ele alınmamaktadır, bu işçiler 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümlere tabii olarak iş akdi imzalamaktadır. Yabancı bayraklı gemilerde çalışan işçiler ise genellikle; donatan, armatör ya da kaptan ile bir kontrat yapmaktadırlar. Bu kontrat en genel hatlarıyla gemi ismi, sefer süresi, vazife ve ücret unsurlarını taşır. Gemi adamı tazminat konusunda ayrıntılı bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Anayasa’nın 50. Maddesi ile çalışan insanların dinlenme hakkı düzenlenmiş, garanti altına alınmıştır. Yıllık ücretli izin hakkı da bu madde uyarınca koruma altına alınmış bir haktır. Gemi adamı tazminat konusu içerisinde Deniz İş Kanunu’na bakılırsa bu senelik ücretli izne hak kazanmak için iki şart gerekmektedir.
- Deniz İş Kanunu’na doğal bir iş sözleşmesi ile çalışmak
Gemi adamları senelik ücretli izne aynı işveren emrinde ya da aynı gemide bir takvim yılı arasında bir ya da birkaç hizmet akdi ile minimum altı ay emek harcaması halinde hak kazanırlar. Yani senelik ücretli izne hak kazanmak için bekleme süresi altı ay olarak belirlenmiş olup bekleme süresinin kesintisiz olma şartı aranmamıştır. Hizmet akdinin hukuken devam etmiş olduğu vakit esas alınmalıdır.
- 6 ay-1 yıl arası çalışan gemi adamları izin süresi en az 15 gün, 1 yıldan fazla süredir çalışan gemi adamları izin süresi ise en az 1 ay olmalıdır.
İzin işverenin müsait görmüş olduğu bir vakit diliminde kullanılır ve bu haktan feragat edilemez. Aynı sene arasında kullanmak ve tarafların rıza göstermesi koşulu ile bir aylık izin ikiye bölünebilmektedir. Gemi adamının sözleşmesi senelik ücretli izin hakkını kullanmadan sonlanırsa işveren ya da işveren vekili izin süresine ilişik tutarı ödemekle yükümlüdür.
Gemi Adamları İçin P&I Sigortası Nedir
Gemi adamı tazminat konusunda bir diğer önemli mevzu ise koruma ve tazmin sigortasıdır. Protection & Indemnity anlamına gelmekte olan P&I sigortası Koruma & Tazmin anlamına gelmektedir. Gemi donatan ve sahiplerinin üçüncü kişilere, çevreye, kendi personeline (işçi alacakları) ve var ise taşımış olduğu yüke karşı sorumluluklarını karşılayan bir sigorta türü olan P&I sigortası, sigorta iştirakine karşı yürütülen davalar asıl davadan bağımsız olarak yürütülebileceği için işçiye birtakım kolaylıklar sağlamaktadır.
Gemi Adamı İşçilik Alacakları Nasıl Alınır?
Gemi adamı tazminat ve işçi alacaklarının bir bölümü (Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, senelik izin tutarı alacağı, kötü niyet tazminatı vs.) feshe bağlı alacaklar olup iş akdinin son bulmasıyla talep edilmesi mümkün hale gelen alacak kalemlerdir. İşçi alacaklarının bir bölümü ise (Ücret, fazla mesai tutarı, ubgt ücret alacağı, hafta tatili ücret alacağı vs.) feshe bağlı olmayıp, iş akdi feshedilmiş olsun ya da olmasın işçinin hak kazanılmış olduğu vakit talebe tabi olan alacak kalemleridir. Gemi adamı tazminat avukatı kendine has özellikler taşıyan her somut vakayı ayrı ayrı inceleyip hukuki değerlendirmeler yaparak hak yitirilmesine uğramanızı engeller.
Gemi Adamı İşçilik Alacakları Avukatının Önemi
Gemi adamı işçilik alacaklarında her somut vakanın kendi has özellikler göstermesi nedeni ile her vaka hukuki açıdan ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Bu sebep ile mevzuatı iyi bilmek ve somut vaka hakkında analizi iyi yapabilmek hak yitirilmesine uğramanızın önüne geçecektir. Hak kayıplarının önüne geçmek adına tecrübeli bir gemi adamı tazminat avukatından hukuki destek alınmalıdır. Deniz iş davaları sürecinde ve bununla beraber iş davaları sürecinde hak kaybınızın önüne geçmek için disiplinli ve tecrübeli ekibimiz ile hukuki danışmanlık hizmeti vermek için yanınızdayız.
